Thách thức trong điều trị Gút ở người cao tuổi

Challenges of gout management in older people

GS.TS.Võ Tam – Đại học Y Huế (Prof. Vo Tam, MD, PhD – Hue Medical University)

I. Mở đầu

Gút, trước đây được xem là bệnh lý của Vua và là Vua của các bệnh lý. Tuy vậy, tần suất mắc bệnh gút đã tăng dần theo sự phát triển của kinh tế và xã hội. Một trong những yếu tố nguy cơ, được đánh giá cao nhất, của bệnh gút là tuổi và giới. Người càng nhiều tuổi thì nguy cơ bị bệnh gút càng tăng lên.

Bên cạnh bệnh gút, người cao tuổi còn mắc phải những bệnh lý, rối loạn khác, còn gọi là bệnh đồng mắc với gút. Vì vậy, ở người cao tuổi, về chẩn đoán và đặc biệt điều trị cơ gút cấp, hạ urat máu cũng có những khó khăn và thách thức riêng.

II. Nội Dung

1. Những nét đặc trưng lâm sàng của bệnh gút ở người cao tuổi, gồm:

– Gia tăng tỷ lệ mắc bệnh.

– Phụ nữ bị ảnh hưởng nhiều hơn.

– Các khớp nhỏ của ngón tay thường bị tổn thương hơn.

– Khởi đầu bằng viêm nhiều khớp thường gặp hơn .

– Tophi xuất hiện sớm hơn, và thường ở các vị trí không điển hình.

– Thường kết hợp với các bệnh khớp khác (OA, CPPD – Calci PyroPhosphat Disease)

– Đồng mắc nhiều bệnh.

– Gia tăng tỷ lệ mắc bệnh có liên quan với sử dụng thuốc lợi tiểu.

Một vài lưu ý về mối liên quan giữa bệnh gút và người cao tuổi như sau:

+ Sử dụng thuốc lợi tiểu và suy thận gặp với tỷ lệ cao ở người cao tuổi có bệnh gút.

+ Sử dụng thuốc lợi tiểu đã được báo cáo là hơn 75% ở các bệnh nhân cao tuổi lúc khởi phát bệnh gút, với tần suất 95% đến 100% ở nữ giới.

+ Với một cở mẫu ít hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi có bệnh lý khớp ngón tay không điển hình hoặc lắng đọng tôphi phần lớn có sử dụng thuốc lợi tiểu.

+ Nghiên cứu hồi cứu đã ghi nhận ở đối tượng bn khởi đầu điều trị gút: nhóm có điều trị tăng huyết áp bằng lợi tiểu thiazide trong vòng 2 năm tăng nguy cơ gấp 2 lần so với nhóm không điều trị thiazide.

2. Các bệnh lý đồng mắc với bệnh gút và tăng acide uric máu, gồm:

+ Tăng huyết áp: 65%

+ Bệnh thận mạn (CKD) G3 – G5:50%, G4- G5: 20%.

+ Rối loạn Lipid máu: 47%

+ Bệnh lý mạch vành: 36%

+ Đái tháo đường: 28%

+ Bệnh gan mạn và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: 23%

+ Bệnh dạ dày ruột ( trào ngược, Loét): 23%.

3. Những lí do khiến bệnh nhân cần nhập viện cấp cứu, gồm:

+ Cơn gút cấp nặng.

+ Đau nhiều suốt đêm.

+ Lớn tuổi.

+ Đồng mắc nhiều bệnh.

+ Đa thuốc,

+ Những cơn khởi phát sau điều trị hạ urate máu.

4. Những thách thức chung trong điều trị gút ở người cao tuổi:

+ Biểu hiện không điển hình làm chẩn đoán khó khăn và từ đó làm chậm trể bắt đầu điều trị.

+ Colchicine là ít hiệu quả hơn.

+ NSAIDs hoặc colchicine là hạn chế vì tác dụng phụ của chúng.

+ Các thuốc uricosuric có thể bị hạn chế vì các bệnh đồng mắc bao gồm bệnh thận.

+ Hạn chế các thức ăn giàu purine thường là thách thức ở người cao tuổi, và giới hạn vì lợi ích.

+ Những tương tác thuốc là nhiều khả năng hơn, như đa thuốc là thường gặp.

+ Xã hội, kinh tế , và những yếu tố nhận thức có thể ảnh hưởng đến dùng thuốc và thăm dò xét nghiệm.

+ Những thử nghiệm điều trị mới thường không gồm những người cao tuổi.

5. Những khó khăn gặp phải khi điều trị gút mạn ở người cao tuổi, vấn đề nhiễm độc Allopurinol, gồm:

+ Những phản ứng của chính bản thân thuốc là tương đối thường gặp, ước tính trên 10% bn, gồm ngứa, nổi ban và các vấn đề dạ dày ruột.

+ Nghiêm trọng hơn, có khả năng tử vong, Hội chứng tăng nhạy cảm allopurinol ( allopurinol hypersensitivity syndrome – ASH) là ít gặp, ước tính khoảng 0.4% bn. ASH gồm các biểu hiện : tăng eosin, rối loạn chức năng gan và thận, viêm mạch, ức chế tủy xương và nổi ban.

Những yếu tố nguy cơ phát triển. AHS gồm suy thận , lớn tuổi, bệnh đồng mắc, sử dụng lợi tiểu thiazide và yếu tố gen.

III. Kết luận:

Những thách thức trong chẩn đoán và điều trị bệnh gút ở người cao tuổi gồm những vấn đề chính như sau:

– Gút gặp tỷ lệ cao ở người cao tuổi.

– Ở người cao tuổi có nhiều bệnh đồng mắc, nhất là điều trị thuốc lợi tiểu.

– Lâm sàng gút ở người cao tuổi có những nét đặc trưng riêng.

– Điều trị cơn gút cấp có những hạn chế so với những người trẻ.

– Điều trị hạ urate máu cần lưu ý những hạn chế của Allopurinol.

– Có những nguyên nhân gây tăng acid uric máu gắn liền với người lớn tuổi.

Tài liệu tham khảo chính:

1. Christopher M Burnes, Clinical features and treatment of gút, Kelley and Pirestein’s textbook of Rheumatology, tenth edition, Chapter 95, 2017
2. Difficult gút. Gút in the elderly and drug-induced gút. Crystal clear Programme
3. Theodore R. Fields, The Challenges of approaching and managing gút, Rheum Dis Clin N Am 45 (2019), 145 – 157.
4. Goerge Nuki, Current management of gút: pratical messages from 2016 EULAR guidelines